Anime Nedir? Animeler Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Anime nedir? Animelerde kullanılan kelimeler ne anlama gelir? Her yaş grubuna hitap eder mi? Nereden başlamak gerekir? Tüm soruların cevapları bu yazıda sizleri bekliyor.
Anime Nedir, Kelime olarak Animasyon kelimesinden türetilmiş bir görsel içeriktir. Japonlar tarafından üretilen Animasyon içeriğine verilen isimdir. Animasyon kelimesi Japonlar tarafından Anime şeklinde telaffuz edilmiş ve bu şekilde kullanılmıştır. Japonlar zaman içerisinde kendi içerisinde yeni teknikleri ve kurgusu olan yeni bir türe everilmişlerdir.
Kelimenin etimolojik tanımında bil Japonya geçse bile aslında tüm Anime eserleri Japon üretimi değildir. Günümüzde Amerikan, Kore ve Çin stüdyoları da bu işe el atmıştır. El atmış çok negatif gibi görünse de efsane yapımları da vardır.
Animenin Uyarlandığı Türler Nelerdir?
Tabi konu buraya kadar gelmişken başka değinmemiz geren şeyler de var. Bu eserler sadece senaryo yazılıp çizilmeye başlanan şeyler değiller. Her birisi öncesinde belli bir esere Manga, Webtoon gibi bir şeye bağlıdır. Bu saydede hem bir ön izleyici kitlesi oluşturur hem de oturmuş hazır bir senaryoyu ele alırlar. Örneğin “Manga Nedir?” veya “Novel Nedir?” konusu bilinmesi gerekenler arasındadır.
- Manga Nedir?
- Novel Nedir?
- Webtoon Nedir?
- Visual Novel Nedir?
- Live-Action Nedir?
1. Manga Nedir?
Manga, genellikle Japon çizerler tarafından yaratılmış çizgi romanlar şeklinde tanımlanabilir. Animeler başta Manga olarak tasarlanır yeterince sevilirse anime, oyun, live-action gibi gürlere uyarlanır. Kısacası hikayenin başlangıç noktası Mangadır. Buna rağmen doğrudan Anime olarak tasarlanan ya da başka bir türden uyarlanan seriler de yok değildir. Manga pek çok açıdan Çizgi Roman ile benzerlik gösterse de tür ve konu bakımından inanılmaz derecede çeşitlilik gösterir. Temel farklılıkları şu şekilde sıralanabilir.
- Mangalar Siyah-Beyaz şekilde yapılır. Çizgi romanlar ise renklidir.
- Mangalar Her-sayfada el çizimidir.
- Manga hemen hemen her konuyu kapsar ama çizgi roman sadece olağan üstü olayları ele alır.
- Mangalar Sondan Başa ve Sağdan Sola doğru okunur.
- Manga basılı ya da dijital olabilir.
Manga çizen kimselere Mangaka denir. Mangakalar genellikle çok çalışır ve bir studyo ile anlaşmalı çalışırlar. Anlaşmalı çalışan Mangakaların eserlerin hakları studyoya ait olduğu için sadece eserden pay alırlar. Buna rağmen milyonlarca dolar kazanan mangakalar vardır.
2. Novel Nedir?
Novel, En kısa tanımı ile hikaye demektir. Konosuba, Re:Zero, Fate gibi dünyanın en ünlü animelerinden bazıları novelden uyarlamadır. Japon yazarlar bir çizere ihtiyaç duymadan bölüm bölüm bir macera tasarlar ve yayınlarlar. Bu yayınladıkları maceralar yeterli okur kitlesine ulaşırsa Manga ya da Animeye uyarlanır.
Not: Light Novel denilen ve sıkça duyacağınız bir terim vardır. Tam çevirisi Hafif Roman şeklindedir. Bu türde yazar hikayesini bazı çizimler ile destekler. Örneğin bir sarayı tasvir etmek için sayfalarca yazı yazmaz bunun yerine bir çizim kullanır. Normal novellerde bile karakterler kapakta çizilerek gösterilir.
3. Webtoon Nedir?
Webtoon, Dijital olarak hazırlanıp yayınlanan görsel edebiyat ürünleridir. Dünya dijital bir serüvene doğru sürüklenirken Mangalar da bu işten nasibini aldı. Çin, Kore gibi Asya ülkelerine çok popüler olan yeni bir tür doğdu. Bu türde eserler dijital ve renkli olarak hazırlanıp dijital olarak satışa sunulmaktadır. Konuları genellikle Manga gibi ağır olmasa da giderek artan ve çeşitlenen bir yelpazeye sahiptir.
- Manhua: Çin yapımı webtoon eserlerine verilen isimdir.
- Manhwa: Kore yapımı webtoon eserlerine verilen isimdir.
4. Visual Novel Nedir?
Visual Novel, Görsel edebiyat romanlarının videolu halidir. Webtoon konusunda değindiğimiz gibi Mangalar giderek daha dijital olmaktadır. Bu dijitalleşme sürecinin ortasında yeni bir tür daha doğdu o da Visual Novel’dir. Bu eserler Oyun, Video ve Resim türlerinin birleşimdir.
Bilgisayar ve bazı dijital cihazlardan oynanabilir(okunabilir). İleri tuşuna basarak karakterlerin alt yazıları okunur. Karakterler ve ortam az da olsa döngülü bir hareket sergilerler. Okuyucu bazı konularda seçim yapabilir ve bu sebeple farklı sonuçlara ulaşabilir.
Macerayı sadece okuma değil belli bir seviyede müdahale etme şansları da olur. Müzik ve ses efektleri ile desteklenir. Danmachi ve DDLC gibi örnekleri mevcuttur.
5. Live-Action Nedir?
Live-Action, Türkçe karşılığı Canlı-Gösterim olan bir sahne ve video eseridir. Çok fazla sevilmiş ve popüler olmuş eserler için yapılır. Bir sahnede oyuncular hikayenin bir bölümünü canlandırır. Bazı eserlerde bu sahne özgün bile olur.
Not: Live-Action terimi genellikle uyarlama filmler için kullanılır. Bu durum çok doğru değil ama çok da yanlış değildir.
Anime Çizgi Film midir?
İzleyici ve okuyucular arasında yıllardır süre gelen bir mücadele var. O da “Anime Çizgi Film midir?” tartışmasıdır. Genellikle ağır okuyucu ve izleyiciler bu konuya şiddetle karşı çıkarlar. Bu iki eserin arasında menşeiden fazla farklılık vardır. Örneğin konu, tür, çizim gibi şeylerin hepsi etkilidir.
Çizgi Filmler tarihsel açıdan daha önce çıktıkları için Animelerin kökenini oluştururlar. Her ne kadar aynı kökenden geliyor olsalar da aynı şey oldukları söylenemez. Bu konuyu açıklamak için basit bir örnek verelim. Örneğin akıllı telefonlar aslında bilgisayar temelidir. Bir noktada küçük bilgisayarlar olduğu da kabul edilir. Buna rağmen ikisi aynı şey değildir.
Kısacası “Animeler aslında çizgi filmden gelir ama çizgi film değildir.” şeklinde her iki tarafı da üzmeyen bir tanım yapılabilir.
Anime Kimler İçin Yapılır?
Anime kimler için yapılır, sorusu aslında bu olayın temelini oluşturmaktadır. Çünkü dram, komedi gibi türleri olsa da asıl türleri bunlar değildir. Bir eser genellikle bilim-kurgu, fantastik gibi bir tür belirlenip bunun üstüne inşa edilir. Animelerde durum farklıdır. Hitap ettiği bir kitle vardır. Örneğin Shounen denilen ve genç erkekleri kast eden bir kelime ve aynı isimde bir tür vardır. Genç bir oğlanın seveceği her şey o eserin içine eklenir. Olaylar bu çevrede gerçekleşir.
Bir kötü karakteri Shounen eserde ancak zor yolla durdurabilirsiniz. Buna rağmen Shounen eserin karşıtı olan Shoujo eserde konuşarak ikna edebilirsiniz. (Shoujo: Genç kızlar için kullanılır.)
Kısacası en önemli nokta hitap ettiği türdür. Bu hitap ettiği kitle ne istiyorsa içinde ona göre öğeler barındırır. Mesela Shounen eser aynı zamanda cinsel içerikli, uzayda ya da orta çağda geçiyor olabilir. Yeter ki hitap ettiği kitle memnun olsun.
Animenin Hitap Ettiği Kitleler
Animenin kendi türleri vardır. Örneğin Bilim Kurgu, Fantastik, Romantik ve Polisiye gibi ama bunlar sadece türdür ve açıklaması ve anlaması kolaydır. Buna rağmen bir de hedef kitleye odaklı türü vardır. Bunu bir önceki başlıkta açıklamıştık. Bu türler Anime, MAnga, Webtoon, Novel için standarttır.
Şimdi bu türlere bir bakalım.
Shounen: Kelime anlamı olarak Genç Oğlan anlamına gelir. Dövüş, Savaş ve Macera gibi genç oğlanların seveceği ve ilgiyle takip edeceği konuları ele alır. +13 kitleye hitap eder.
- Örnek Shounen Anime: Fullmetal Alchemist: Brotherhood
Shoujo: Kelime anlamı olarak Genç Kız anlamına gelir. Genç kızların seveceği trden şeyleri içerir. Dans, Müzik, Büyü gibi konuları ele alır. Renkli gösteriler ve Romantizm içerir. +13 kitleye hitap eder.
- Örnek Shoujo Anime: Sailor Moon
Seinen: Kelime anlamı olarak Yetişkin Erkek demektir. Orta çağ sayılabilecek +18 erkek kitleye hitap eder. Kan, Vahşet, Katliam gibi çok ağır konuları ele alır. Hikayenin işlenişi ağır psikolojik öğeler içerir.
- Örnek Seinen Anime: Berserk
Josei: Kelime anlamı olarak Yetişkin Kadın demektir. Çok ağır bir şekilde Dram, Romantizm ve Aile konularını ele alır. Bunun dışında da kitlesinin ilgisini çekebilecek konuları ele alır.
- Örnek Josei Anime: Nana
Hentai: Kelime anlamı olarak Tuhaf demektir. Çok ağır bir şekilde pornografi içerir. İşkence, Ensest ve Pedo gibi konular sıradan gibi işlenilir. Buna rağmen sıradan romantizm olanları da çoktur. Genellikle bir numara ile anılırlar.
- Örnek Hentai Anime: Metamorphosis (117013)
Ecchi: Kelime anlamı olarak Sapık demektir. Konunun alakalı ya da alakasız bir biçimde çıplaklık ve cinselliğe geldiği bir türdür. Pornografik değildir. En ağırlarında bile en fazla çıplaklık görülür.
- Örnek Ecchi Anime: Highschool DXD
Shounen Ai ve Yaoi : Shounen eserlerin eş cinsel versiyonudur. Erkek-Erkek ilişki ve romantizmini konu alır. Yaoi ise daha ağır bir şekilde ele alınır. (Ai, Japonca da sevgi demektir.)
- Örnek Yaoi Anime: Sekai-ichi Hatsukoi
Shoujo Ai ve Yuri: Shoujo eserlerin eş cinsel versiyonudur. Kadın-Kadın ilişki ve romantizmini konu alır. Yuri ise daha ağır bir şekilde ele alınır.(Ai, Japonca da sevgi demektir.)
- Örnek Yuri Anime: Sakura Trick
Saygı Ekleri (san, sama, kun, chan…)
Yeni başlayanların ve hayranların fark etmeksizin izleyen herkesin ilk fark edeceği ve en çok takacağı şeylerden birisi de saygı ekleridir. Üstelik sadece bu türe özgü değildir. Japonlar günlük hayatlarında sıkı sık bu şekilde davranırlar. Bu ekler karşınızda ki kişi ile sizin aranızda ki konumu belirler. Davranışlarınız da ona göre şekillenr.
-san: En sık kullanılan saygı ifadesidir. Ahmet-san gibi kullanılır. Ali ve Ahmet birbirine -san şeklinde hitap ediyorsa bu kişilerin statüleri eşittir. Türkçe de ki karşılığı bey veya hanımdır. Ahmet Bey gibi düşünülebilir.
-kun: En sık kullanılan saygı ifadelerinden birisidir. Dostça bir tutumu vardır. Aynı sosyal statüdeki kişiler arasında kullanılır. Genellikle cinsiyetsiz bir terim olsa da Animeler de genç erkeklere hitaben kullanılır.
-chan: İzleyenlerin en sık duyacağı saygı ifadesidir. Gayrı resmi bir ifadesi vardır. Gençlere karşı büyükler kullanır. Çocuklara ve karşı büyükler kullanır. Anime kültüründe genç kızlara hitaben kullanılır.
-sama: Yüksek derece bir saygınlık ifadesidir. -sama eki konulmuş kişi statü anlamında diğerlerinden üstündür. Tanrı, Kral ya da benzeri şeyler için kullanılır. Ali kişisi Ahmet kişisine Ahmet-sama şeklinde hitap ediyorsa, Ahmet’in kendisinden yüce bir konumda olduğunu kabul ediyor demektir.
Kouhai: Saygı eki olmasa da bir statü simgesi olarak sık sık Kouhai terimi kullanılır. En yakın anlamı çırak demektir.
Senpai: Kouhai’nin bir üst statüsüdür. Saygı anlamından çok statü taşır. En yakın Türkçe karşılığı Kalfa demektir.
Sensei: Senpai’nin bir üst statüsüdür. Öğretmen anlamına gelir. Kouhai ve Senpai’nin üstündedir.
Klasik Kişilik Kalıpları (-dere’ler)
Animeler de karakterler belli bir kalıba göre davranırlar. Aslında davranışlarına bağlı olarak belli bir sınıfa aittirler. Romantik, Sevecen, Çirkef gibi Türkçede kullanılan kalıpların anime versiyonlarıdır. -dere eki ile biterler. Bu ek “sevdalısı” gibi bir anlama gelir. Şimdi bu türlere bakalım.
Tsundere: Muhtemelen en sık karşılaşacağınız karakter tiplemesidir. Sevgi meraklısı ya da sevgi ilgisi olan kişilerdir. Genellikle kadındır ama erkek ve hatta ejderha bile görebilirsiniz. Açık bir şekilde ilgi beklerler ama hiçbir şekilde bunu kabul etmezler. Romantik ima, gönderme ya da hareketleri karşı tarafça anlaşılmaz ise BAKA (Aptal) şeklinde bir itamda bulunurlar. İzleyicilerin en çok sevdiği tiplemedir.
- Taiga Aisaka – Taradora
- Mai Sakurajima – Bunny Girl Senpai
- Chitoge Krisaki – Nisekoi
Yandere: En çok aşina olunan tiplemelerden birisidir. Psikopat bir aşık türüdür. Aşık olduğu kişiye karşı bile şiddet eğilimi gösterir. Sevdiği kişinin yanında ki hemcinslerine karşı doğrudan şiddet uygulamaktan çekinmezler. Korku hikayelerine konu olmuştur. Genelde bıçak ya da kılıç(katana) gibi ikonik bir silah kullanırlar.
- Gasai Yuno – Mirai Nikki
- Shiro – Deadman Wonderland
- Kotonoha Katsura – School Days
Dandere: Sessiz sakin ve zararsız karakterlerdir. Genellikle aşırı utangaç oldukları için b şekilde davranırlar. İzleyip hayal kuran tiplerdir. Kendilerince sevdiği kişinin kendisini anlaması için ellerinden geleni yaparlar. Karakter gelişimleri çok yavaştır. İzleyici en çok bu türü kendisi ile ilişkilendirir bu yüzden çok tutulurlar.
- Kuronuma Sawako
- Kimi no Todoke, Tachibana Kanade
- Angel Beats, Tachibana Mei – Sukitte İi Na Yo
Kuudere: Aşırı derecede Dandere’ye benzer bir tiplemesi vardır. Aralarında ki fark ise daha duygusuz bir görünüm sergilemeleridir. Sevimli bir görüntü değil de donuk ve soğuk bir görüntü sergilerler. Genellikle gerçekçi ve olgun kimselerdir. Bazı karakterlerin geçmişi çok dramatik olabilir.
- Re-L Mayer – Ergo Proxy
- Erza Scarlet – Fairy Tail
- Mononoke – Mononoke-Hime
Deredere: Aşırı enerjik ve eğlenceli karakterlerdir. Sürekli hiperkativite sergilerler. Aşk ve sosyal hayatlarında çok neşelidirler. Hemen aşık olmaya meyillidirler.
- Lala Satalin Deviluke – To LOVE-Ru
- Chika Fujiwara – Love Is War
- Mari Tamaki – Sora Yori Mo Tooi Basho
Himedere: Hime kelime anlamı olarak prenses demektir. Bu karakterler kendilerini prenses gibi görürler. Etrafındakilerin öyle davranmasını beklerler. Aşırı şımartılmış ve egosu inanılmaz yüksek karakterlerdir. Genelde kıskanç veya kötü karakterlerdir.
- Erina Nakiri – Shokugeki no Souma
- Ayano Kannagi – Kaze No Stigma.
- Noriko Kamomebeta – Kuzu no Honkai
Kamidere: Kami kelime anlamı olarak tanrı demektir. Bu kişiler inanılmaz üstü yüksek ego ile donatılmıştır. Kendilerini herkesten yüce görürler. Tanrı kompleksi olan kişilerdir. Bir çoğunun bir gücü vardır. Bu güce(doğa üstü) dayanarak kendilerini haklı çıkarmaya çalışırlar.
- Satsuki Kiryuuin – Kill La Kill
- Light Yagami – Death Note.
- Isurigi Mio – MM!
Maydere: Yandere ile benzer bir özellik gösterirler. Şiddet eğilimleri aynı olsa da karakterlerinde değişim yaşanmıştır. Mayadere kişiler genellikle hikayenin başlangıcında öldürmeye çalıştıkları birisine aşık olurlar.
- Illyasviel von Einzbern – Fate/Stay Night
- Zero Two – Darling In The Franxx
- Esdeath – Akame Ga Kill
Bakadere: Baka kelime anlamı olarak salak demektir. Bu kişiler beceriksiz, sakar ve çocuksu kişilerdir. Bir çok şeyi kavrayamazlar. Yaşları 10 gibi görünür genelde daha büyük olsalar da akıl yaşları çocuktur. İzlemesi keyifli olan aptal kişilerdir.
- Yui Hirasawa – K-On
- Yoshiko Hanabatake – Aho-Girl
- Ghost Sweeper Mikami – Tadao Yokoshima
Sadodere: Aşık oldukları kişiler ile alay eder ve küçük düşürürler. Bunun yanı sıra aşırı korumacıdırlar. Bazıları hafif şiddet bile gösterir.
- Hayase Nagatoro – Ijiranaide, Nagatoro-san
- Kurumi Tokisaki – Date A Live
- Nemesis – To Love-Ru
Sık Kullanılan Anime Terimleri
Şimdiye kadar anlamışsınızdır ki Anime koca bir devran. Bu yüzden bazı özel terimleri de var. Tabi ki teknik şeylerden bahsetmiyorum. Sağda solda duyacağınız ve merak edeceğiniz türden şeyler. Bazıları şunlardır.
OVA: Serinin hikayesi ile alakası olmayan eğlence için çekilmiş bölümlerdir. Çok kısa olurlar. Genelde ara bir macerayı mesela yemek yapmak, plaja gitmek gibi bir şeyi konu alırlar.
Filler: Serinin içinde anlatılan ama seriye katkısı olmayan bölümlerdir. OVA’dan farkı ise yüzlerce bölümü bulabilmesidir. Örneğin Naruto ya da One Piece gibi büyük serilerin çoğu Filler’dir.
Seiyuu: Anime seslendirenlerine verilen genel isimdir.
Gyaru: Girl(Kız) dan türemiş bir kelimedir. Kız demektir.
Chibi: Küçük anlamındadır. Koca kafalı sevimli animeler için de bir türdür.
Fansub: Gönüllü olarak çeviri yapan ve tanıtım yapan kimselerdir.
Kawai: Şirin ve ya tatlı demektir. Bazı serilerin her 10 repliğinden birisi budur. İçiniz dışınıza çıkana kadar duyabilirsiniz.
Sekai/İsekai: Sekai bu dünya İsekai başka bir dünya anlamındadır. İskeai diye bir tür var ve başka bir boyuta geçmeyi anlatır. Örnek olarak Konosuba.
Trap: Kelime anlamı sahte ya da tuzak demektir. Cinsiyeti belli olmayan ya da değiştirmiş kişilere denir. Eşcinsel anlamında kullanıldığı açıktır.
Loli/Lolicon: Loli küçük kız çocuğu demektir. Lolicon ise küçük kız çocuğuna ilgi duyan sapık kimse demektir.
Shouta/Shoutocon: Shouta küçük erkek çocuğu. Shoutacon küçük erkek çocuğuna ilgi duyan kimse demektir.
Otaku/Weeb/Neet/Cheet: Evden çıkmadan bu tür şeyler ile uğraşan kimselere verilen isimlerdir. Bu kişiler içinden ölenler bile vardır. Hayatlarını kapalı bir kutuda yaşarlar. Ağırlık seviyesine göre isim değiştirir. Animeye yeni başlayanlar kendine Otaku derler. Bilmeleri gereken şey ise Japonca da küfür gibi kullanılır.
Waifu/Husbando: Waifu kadın karakterlere verilen genel isimdir. Husbando ise erkek karakterlere verilen genel isimdir.
Anime Neden Zararlı Görülür?
Açıkça sebebi şudur diyemeyiz ama genellikle sadece Hentai ile karıştırılır. Oysa hentai sadece bir türdür. Bunun dışında izleyicinin bağımlısı olması gibi de bir olumsuz sonucu vardır. Genelde en çok eleştirilen zararlı yönü Tanrı konusunun rahatlıkla işlenmesidir. Bu da sadece kültürel bir farklılık olarak görülebilir.
Anime Çizgi Film midir?
Aynı kökene dayandıkları için evet çizgi filmdir. Bu gün ki şekli ve konusu tamamen özgünleşmiş olduğundan hayır değildir.
Anime izleyen kişiye ne denir?
Genelde neet, weeb, otaku gibi isimler verilir. İzleyicilerin bundan hoşnut olduğu söylenemez.
Anime kaç yaş içindir?
Bebekten başlar ve yaşlıya kadar gider. Chibi türü sevimli şeyleri +3 yaş bile izleyebilir.
İlk anime nedir?
1917’de yayımlanan ilk eser, samurayın yeni kılıcını test ettiği iki dakikalık bir klip ilk animedir.
Anime izlemek insana ne kazandırır?
Bu edebiyat türü A-Z ‘ye koca bir imparatorluktur. Her bir türden bir tane bile izleseniz milyonlarca deneyim ve düşünce türü öğrenirsiniz.
Böylece yazımızın sonuna geldik. Bu yazıda sizlere anime tanımını ve anime izlerken aşina olmanız gereken kelimelerin anlamlarını vermeye çalıştık. Son olarak da yeni başlayanlar için türlere göre birkaç anime tavsiyesiyle bitirdik. Şimdiden iyi seyirler.
